Liite:Turkkilaisten kielten Swadeshin lista

№	englanti en	tšuvassi cv	jakuutti sah	tuva tv	hakassi kjh	altai al	tataari tt	baškiiri ba	karatšai-balkaari krc	kazakki kk	kirgiisi kg	uzbekki uz	uiguuri ug	turkmeeni tk	azeri az	turkki tr	krimintataari crh
1	I	эпĕ	мин	мен	мин	мен	мин	мин	мен	мен	мен	men	men	men	mən	ben	men
2	you (singular)	эсĕ	эн	сен	син	сен	син	һин	сен	сен, сіз (polite)	сен, сиз (polite)	sen	sen	sen	sən	sen	sen
3	he	вăл	кини	ол	ол	ол	ул	ул	ол	ол	ал	u	u	ol	o	o	o
4	we	эпир	биһиги	бис	пiс	бис	без	беҙ	биз	бiз	биз	biz	biz	biz	biz	biz	biz
5	you (plural)	эсир	эһиги	силер	сiрер	слер	сез	һеҙ	сиз	сендер, сiздер (polite)	силер, сиздер (polite)	siz, sizlar, senlar	siz	siz	siz	siz	siz
6	they	вĕсем	кинилэр	олар	олар	олор	алар	улар	ала	олар	алар	ular	ular	olar	onlar	onlar	olar
7	this	ку	бу	бо	пу	бу	бу	был	бу	бұл	бу, бул	bu	bu	bu	bu	bu	bu
8	that	лешĕ, çавă, вăл	ол; сол (the very that)	ол	ол	ол	теге, шул	теге	ол	сол	тиги, ошол	shu, o'sha	shu, u	şu, şol	o	şu; о	şu; о
9	here	кунта	манна	мында	мында	мында	монда, биредә, бу җирдә	бында	былайда, мында	мұнда	бул жерде, мында	bu yerda, bu yoqda, bu yonda	bu yerde, mana	şu taýda, onda, bäri	burada	burada, bura, burası	mında
10	there	унта, çавăнта, лере	онно	ында	анда	анда	тегендә, анда, шул җирдә	тегендә	алайда, анда	онда, анда	тиги жакта, тиги жерде, анда	u yerda, u yoqda, u yonda	u yerde	ol ýerde, o taýda	orada	orada, ora, orası	anda
11	who	кам	ким	кым	кем	кем	кем	кем	ким	кiм	ким	kim	kim	kim	kim	kim	kim
12	what	мĕн	туох	чүү (Khalkha)	ниме	неме, не	нәрсә, ни	нимә	не	не	эмне	nima, na	nime	näme	nə	ne
13	where	ăçта	ханна	кайда	хайда	кайда	кайда	ҡайҙа	къайда	қайда	кайда, кана	qayerda, qayda	nede, qeyerde	nirede	harada	nerede, hani	qayda
14	when	хăçан	хаһан	кажан	хаӌан	качан	кайчан	ҡасан	къачан	қашан	качан	qachon	khaqan, qachan	haçan	haçan	ne zaman; kaç; kaçta (what time, hour)	qaçan
15	how	мĕнле	хайдах	кандыг	хайди	кандый	ничек	нисек	къалай	қалай, нешік	кандай, нечик	qalay, qanday, nechik	qandaq	nähili, niçik; häýsy (which)	necə, nətər	nasıl	nasıl
16	not (adjectives)	çук	суох	эвес, чок	нимес, чох	эмес, jok	түгел	түгел	тюл, тюйюл	емес	эмес	emas, yo'q	emes	däl	deyil	değil, yok (no!, not!)	degil
17	all	пĕтĕм, пур, пурте	бары, бүтүн	бүгү, хамык, шупту, дөгере	прай, тикci, тооза	кöндӱрe, ончо, ӱзе	бөтен, бары, һәммә	бөтә	бары, бютеу, битеу	бәрi, бүкiл	баары, бардык, бүткүл (the whole)	barcha, hamma, butun, bari, borliq	hemmisi; pütün; barche	bary, hemme, ähli, her	bütün, hamısı	tüm; bütün; hep (Pers.)	bütün, ep, episi
18	many	нумай	элбэх, үгүс	хөй; көвей (noun, rare)	кöп	кöп	күп	күп	кёб	көп	көп	koʻp	köp	köp	çox	çok	çoq
19	some	темиçе	хас да, ханнык эрэ; аҕыйах (a few)	каш (a few) ; бир каш, шала, кашкыйна	нинӌе-де, кöп нимес (a few) ; сала	бир канча (a few)	берничә	бер нисә	талай, бир талай, бир ненча, бираз, бир кесек	бiрнеше	бир нече	bir necha, bir qancha, ba'zi, ayrim	bir qanche (a few) ; azrakh (a little)	birnäçe, berentak	bəzi (some of the) ; bir neçə (a few)	bazı, (Ar.) kimi; birkaç (a few) , biraz (a little)	bazı (some of the) ; bir qaç (a few)
20	few	сахал	аҕыйах	эвээш, бичии; ас (almost, a little)	ас	ас	аз	аҙ	аз	аз	аз	oz, kam, picha	az	az	az	az	az
21	other	урăх	атын	өске, ыынды; башка (separate)	пасха	башка	башка	башҡа	башха	басқа	башка	boshqa, o'zga	bashqa; özge	başga	başqa, digər	başka, öbür, diğer (Per.)	başqa, diger
22	one	пĕрре	биир	бир	пир	бир	бер	бер	бир	бiр	бир	bir	bir	bir	bir	bir	bir
23	two	иккĕ	икки	ийи	iкi	эки	ике	ике	эки	екi	эки	ikki	iki	ikki	iki	iki	eki
24	three	виççĕ	үс	үш	ӱс	ӱч	өч	өс	юч	үш	үч	uch	üch	üç	üç	üç	üç
25	four	тăваттă	түөрт	дөрт	тöрт	тöрт	дүрт	дүрт	тёрт	төрт	төрт	toʻrt	tört	dört	dörd	dört	dört
26	five	пиллĕк	биэс	беш	пис	беш	биш	биш	беш	бес	беш	besh	besh	bäş, kelle	beş	beş	beş
27	big	пысăк, мăн	улахан	улуг	улуг	јаан	зур	ҙур, бөйөк	уллу ; тамада, тамата (older)	үлкен	чоң	katta, buyuk, ulkan	büyük, yoghan,zor; chong (older)	uly (older) ; çişik	böyük	büyük, ulu (great, grand)	büyük
28	long	вăрăм	уһун	узун	узун	узун	озын	оҙон	узун	ұзын	узун	uzun	uzun	uzyn	uzun	uzun	uzun
29	wide	сарлака, анлă	киэҥ, кэтит	делгем, калбак; алгыг (clothes)	чалбах, аллығ	кэҥ	киң	киң	кенг	кең	кең	keng	keng	giňiş, giň	geniş	geniş, enli	keñ, keniş
30	thick	хулăн	халыҥ	кылын	халын	калын, jooн	калын	ҡалын	къалын	қалың	калың	qalin, yo'g'on	qélin	galyň	qalın	kalın, yoğun (dense)	qalın
31	heavy	йывăр	ыар, ыарахан	аар	аар	уур	авыр	ауыр	ауур	ауыр	оор	ogʻir	éghir	agyr	ağır	ağır	ağır
32	small	пĕчĕк	кыра, куччугуй	биче, бичии	кiчиӌек	кичинек, кичӱ	кечкенә, кече	бәләкәй, кесе	гитче	кіші, кішкене, кішкентай	кичинекей, кичине	kichkina, kichik	kichik	kiçi, kiçijik	kiçik; balaca	küçük	kiçik
33	short	кĕске	кылгас	чолдак, кыска	хысха	кыска	кыска	ҡыҫҡа	къысха	қысқа	кыска	qisqa	qisqa	gysga	qısa	kısa	qısqa
34	narrow	ансăр; тăвăр (tight)	кыараҕас, синньигэс	тар, кызыы	нiске (not wide), тaр (tight)	тар	тар	тар	тар	тар	тар	tor	tar	dar	dar	dar	tar
35	thin	çӳхе, çинçе	синньигэс; чараас (as clothes)	чиңге, чуга	чуғаӌах, чуға; niske	чичке, jука	нечкә, нәзек	нәҙек	ингичге	жiңiшке	ичке, жука	ingichka, yupqa, nozik	ingichka, yupqa	inçe	nazik, incə	ince, yufka	ince
36	woman	хĕрарăм	дьахтар	херээжен, кадай, херээжен кижи	ипчi кiзi	ӱй кижи, эмеген (Mong.)	хатын	ҡатын	тиширыу	әйел, қатын	аял	ayol, xotin, qiz	ayol, ayal	heleý, aýal	qadın	kadın	qadın
37	man (adult male)	арçын	эр киһи	эр (кижи)	ир кiзi	эр кижи	ир	ир	эркиши, эркегирыу	ер, еркек	эркек	erkak	er, erkek	erkek (adam)	kişi	erkek, er, adam (Ar.)
38	man (human being)	çын, этем	киһи	кижи	кiзi	кижи	кеше	кеше, әҙәм	адам	кiсi, адам	киши, адам	kishi, odam, inson	insan, kishi	ynsan, adam, kişi	insan, adam	insan (Ar.), kişi (person, individual)	insan, adam, kişi
39	child (a youth)	ача	оҕо	уруг	пала, олған	бала	бала, сабый	бала, caбый	сабий, бала	бала	бала	bola, chaqa	bola	çaga	bala, uşaq, çağa	çocuk	bala
40	wife	арăм	ойох, кэргэн	кадай, амдыы кижи	ипчiзi	эмегени, ӱй кижизи	хатын	ҡатын	къатын	әйел, қатын	аял, катын	xotin, ayol, rafiqa	xotun, xotin	aýal	arvad, əyal	karı, avrat, kadın (woman)	apay
41	husband	упăшка	эр	эр, ашак	ирi	öбöгöни, эр кижизи	ир	ир	эр	күйеу	күйөө	er, kuyov	er	är, adam	ər	koca, er (man)	aqay
42	mother	анне	ийэ	ие, ава	иӌе, ине	эне	ана	әсә	ана	ана	эне	ona, aya, oyi	ana	eje	ana	anne, ana	ana
43	father	атте	аҕа	ада, ача	аба; ада	ада	ата	ата	ата	әке, ата	ата	ota, ada	ata, ota	kaka	ata	baba, ata (ancestor)	ata
44	animal	чĕр чун, выльăх	кыыл, харамай	аң-мең, аң (beast)	аң (beast)	тынду; аҥ (beast)	хайван (Pers.), җәнлек	йәнлек, хайван	хайыуан, джаныуар	хайуан, жануар	айбан, жаныбар, аң (beast)	hayvon, jonivor	haywan, janliq	haýwan	heyvan	hayvan (Pers.)	ayvan
45	fish	пулă	балык	балык	палых	балык	балык	балыҡ	чабакъ	балық	балык	baliq	béliq	balyk	balıq	balık	balıq
46	bird	кайăк	көтөр; чыычаах (birdie)	куш	хус	куш	кош	ҡош	чыпчыкъ	құс	куш	qush	qush	guş	quş	kuş	quş
47	dog	йытă	ыт	ыт	адай (Tung.?)	ийт	эт	эт	ит	ит	ит	it, kuchuk, ko'ppak	it	it; köpek (male); güýük	it, köpək	köpek, it	köpek, it
48	louse	пыйтă	быт	быт	пiт	бийт	бет	бет	бит	бит	бит	bit	pit	bit	bit	bit	bit
49	snake	çĕлен	моҕой (Even.) , эриэн үөн	чылан	чылан	jылан	елан	йылан	джылан	жылан	жылан	ilon	yilan	ýylan	ilan	yılan	yılan
50	worm	ăман, хурт	үөн	курт, шыйлашкын	хурт	курт	суалчан, чели	ҡорт	къурт	құрт	курт	qurt	qurut	gurt, gurçuk	qurd	kurt, solucan	qurt
51	tree	йывăç	мас (Tung.)	ыяш	ағас	агаш	агач	ағас	терек	ағаш	бак, дарак	daraxt; yogʻoch (wood)	derex; yaghach	bag, agaç	ağac	ağaç	terek
52	forest	вăрман	тыа, ойуур	арга, арыг, эзим	ағас	арка, агаш	урман	урман	чегет, агъач	орман, тоғай	токой	oʻrmon, toʻqay	ormanliq	tokaý	meşə, orman	orman	orman
53	stick (of wood)	патак, туя	мас; баалкы (Rus) ; тайах	будук, даянгыыш, сып	таях	табық	таяк	ботаҡ, сыбыҡ	таякъ	таяқ	таяк	yogʻoch, tayoq	choxmaq,soyla; tayaq (stick, cane)	çöp; taýak (stick, cane)	çubuq	değnek; çubuk, dayak (support)	çubuq
54	fruit	çимĕç	фрукт (Rus)	чимис	фрукт, нимис	јилек, јискен,јеммыш	җимеш	емеш	кёгет	жемiс	жемиш	meva	méwe	miwe	meyvə	yemiş, meyve (Pers.)	meyva, yemiş
55	seed	вăрлăх, вăрă	туораах, бурдук	үрезин	ӱрен	ӱрен	бөртек, орлык	орлоҡ	урлукъ	ұрық, тұқым	урук, үрөн	urugʻ, tuxum	uruq	tohum	toxum	tohum (Pers.) , ur (lump, knob, tumor)	urluq, tuhum
56	leaf	çулçă	сэбирдэх	бүрү	пӱр	бӱр, бӱри,јабрак	яфрак	япраҡ	чапракъ	жапырақ	жалбырак	yaproq, barg	yopurmaq	ýaprak	yarpaq	yaprak	yaprak
57	root	тымар	силис; төрдө (base)	дазыл	чилеге; тазыл	таммыр	тамыр	тамыр	тамыр	тамыр	тамыр	ildiz, tomir	yiltiz	kök; düýp (base)	kök, tüp	kök, damar (vein)	tamır
58	bark (of tree)	хупă, хуйăр	хатырык	чөвүрээ	хахпас, хабых	чобра,kabïq	кабык	ҡайыр, ҡабыҡ	къабукъ	қабық	кабык	qobiq, qobuq	qowzaq	gabyk	qabıq	kabuk	qabuq
59	flower	чечек, çеçке	сибэкки; чэчик (rare?)	чечек	чахаях, порчо	чечек	чәчәк, гөл	сәскә	гокка (ханс), гюл	гүл, шешек	гүл	gul, (chechak)	chichek, gül	gül	çiçək, gül	çiçek	çiçek
60	grass	курăк	от	оът	от	öлöн	үлән	үлән	ханс	от, шөп	чөп, от	oʻt, oʻlan	ot, chöp	ot	ot	ot	ot
61	rope	вĕрен, пăяв, çип	быа;	хендир, чеп, аркан, баг	пағ, арғамӌы	буу, армакчы	бау, аркан	бау	джыджым, джиб	жiп, арқан	жип, аркан	arqon, ip, bog'	arqan	tanap, ýüp; urgan (thick)	ip	ip; urgan (thick)	arqan, yip, sıcım
62	skin (human)	тир	тирии	кеш, алгы (animal)	теер	тере	тире	тире	тери	терi	тери	teri	tére	deri (animal); ham (human)	dəri	deri	teri
63	meat (as in flesh)	аш, какай	эт	эът	ит	эт	ит	ит	эт	ет	эт	goʻsht; et	gösh; et	et	ət	et	et
64	blood	юн	хаан	хан	хан	кан	кан	ҡан	къан	қан	кан	qon	qan	gan	qan	kan	qan
65	bone	шăмă	уҥуох	сөөк	сööк	сööк	сөяк	һөйәк	сюек	сүйек	сөөк	suyak	söngek	süňk	sümük	kemik	kemik, süyek
66	fat (noun)	çу	сыа	үс, чаг	чағ, симiс, ӱс	ӱс, jay	май	май	джау	май	май	yogʻ, moy	yagh, may	yağ	yağ	yağ	yağ, may
67	egg	çăмарта	сымыыт	чуурга	нымырха	jымртка	йомырка	йомортҡа	гаккы	жұмыртқа, тұқым (dialect)	жумуртка	tuxum, yumurtqa	tuxum	ýumurtga	yumurta	yumurta	yımırta
68	horn	мăйрака	муос	мыйыс	мӱус	мӱӱс	мөгез	мөгөҙ	мюйюз	мүйiз	мүйүз	шох, (muguz)	münggüz	şah (Pers.)	buynuz	boynuz	müyüz, boynuz
69	tail	хӳре	кутурук	кудурук	хузурух	куйрук	койрык	ҡойроҡ	къуйрукъ	құйрық	куйрук	dum, (quyruq)	quyruq	guýruk	quyruq	kuyruk	quyruq
70	feather (rather not down)	тĕк	түү, куорсун	чүг	чӱг	jун	каурый	ҡаурый	тюк	жүн, қауырсын	жүн	jun, tuk, pat	pey	ýelek	tük	tüy, yün (wool)	tük
71	hair	çӳç	баттах, ас, түү; кыл (horse’s)	чаш, дүк; хыл	сас, хыл	чач; кыл (single)	чәч, кыл	сәс	чач, тюк	шаш, түк, қыл	чач	soch, qil; yol (horse’s)	chach; tük, qil	saç, tüý, gyl	saç, qıl (on body)	saç, kıl (on body)	saç, qıl (on body)
72	head	пуç	төбө, бас	баш	пас	баш	баш	баш	баш	бас	баш	bosh	bash	baş	baş	baş	baş
73	ear	хăлха	кулгаах	кулак	хулах	кулак	колак	ҡолаҡ	къулакъ	құлақ	кулак	quloq	qulaq	gulak	qulaq	kulak	qulaq
74	eye	куç	харах	карак	харах	кöс	күз	күҙ	кёз	көз	көз	koʻz	köz	көз	göz	göz	köz
75	nose	сăмса	мурун	думчук	пурун, тумзух, тунӌух	тумчук,murïn	борын	танау	бурун	мұрын	мурун	burun	burun	burun	burun	burun	burun
76	mouth	çăвар	айах	аас	аас	оос	авыз	ауыҙ	аууз	ауыз	ооз	ogʻiz	aghiz	agyz	ağız	ağız	ağız
77	tooth (rather not molar)	шăл	тиис	диш	тiс	тиш	теш	теш	тиш	тiс	тиш	tish	chish	diş	diş	diş	tiş
78	tongue	чĕлхе	тыл	дыл	тiл	тил	тел	тел	тил	тiл	тил	til	til	dil	dil	dil	til
79	fingernail	чĕрне	тыҥырах	дыргак	тырғах	тырмак	тырнак	тырнаҡ	тырнакъ	тырнақ	тырмак	tirnoq	tirnaq	dyrnak	dırnaq	tırnak	tırnaq
80	foot	ура	атах	даван, тавангай, бут	азах	ayaq	аяк	аяҡ	аякъ	аяқ	аяк	oyoq	ayaq	aýak	ayaq	ayak, taban (sole of a foot)	ayaq
81	leg	пĕçĕ	буут (thigh, leg)	бут, дөңмек (thigh)	азах; бут (thigh)	бут	бот	бот	бут	аяқ, бұт	бут	oyoq, put	put	aýak	qıç	bacak (Pers.), but (thigh)	bacaq
82	knee	чĕр куççи	тобук	дискек	тiзек	тизе	тез	тубыҡ	тобукъ	тiзе	тизе	tizza	tiz	dyz	diz	diz, dirsek (elbow), topuk (heel)	tiz
83	hand	алă	илии	хол	хол	кол	кул	ҡул	къол	қол	кол	qoʻl	qol	el	əl	el, kol (arm)	el
84	wing	çунат	кынат	чалгын	ханат	канат	канат	ҡанат	къанат	қанат	канат	qanot	qanat	ganat	qanad	kanat	qanat
85	belly	хырăм	ис	ижин, хырын	харын, icтi	карын	эч, корсак	ҡорһаҡ	къарын	қарын	карын, ич, курсак	qorin	qorsaq	garyn	qarın	karın, kursak (maw, stomach)	qursaq, qarın
86	guts	пыршă	оһоҕос	шөйүндү	iчеге	ичеге	эчәк	эсәк	ичеги, чеги	iшек	ичеги	ichak	üchey	içege	bağırsaq, içalat	bağırsak	iç, bağırsaq
87	neck	мăй	моой	моюн	мойын	мойын	муен	муйын	боюн	мойын	моюн	boʻyin	boyun	boýun	boyun	boyun	boyun
88	back	çурăм	кэлин, арҕа	оорга	уча, арға, пiл	бел	арка	арҡа	сырт	арқа	арка	orqa	dümbe, arqa	arka, yagyrny	arxa, kürək	arka, sırt, bel (waist)	arqa, sırt
89	breast	кăкăр	эмиий	эмиг	имжек	эмчек	имчәк	имсәк	кёкюрек, ёшюн	кеуде, көкірек, төс	эмчек	emchak	emchek	emjek	döş	göğüs, meme, emcek (nipple)	köküs, kökrek
90	heart	чĕре	сүрэх	чүрек	чӱрек	јӱрек	йөрәк	йөрәк	джюрек	жүрек	жүрөк	yurak	yürek	ýürek	ürək	yürek	yürek
91	liver	пĕвер	быар	баар	паар	буур, баар	бавыр	бауыр	бауур	бауыр	боор	jigar	jiger, béghir	bagyr	ciyər	karaciğer, bağır (breast, bosom)	qara ciger
92	to drink	ĕçме	ис	ижер	iзерге	ич	эчәргә	эсеү	ичерге	iшу	ичүү	ichmoq	ichmek	içmek	içmək	içmek	içmek
93	to eat	çиме	аһаа, сиэ	чиир	чирге	jи	ашарга, җияргә, җию	ашау	ашаргъа	жеу	же	yemoq	yimek	iýmek	yemək	yemek, aş (food)	aşamaq
94	to bite	çыртма	ытыр	ызырар; туткулаар	ызырарға, тударға	тиште	тешләргә	тешләү	къабаргъа	тiстеу	тиште	tishlamoq	chishlimek	dişlemek	dişləmək	ısırmak; dişlemek (bite off)	tişlemek
95	to suck	ĕмме	эм	сорар, эмер (as breast)	сорарға, эмерғе	соор	имәргә	имеү	эмерге	ему, сору	эмүү, соруу	emmoq, soʻrmoq	emmek	emmek	əmmək	emmek, somurmak	emmek
96	to spit	сурма	силлээ	дүкпүрер	тӱкӱрерғе	тӱкӱр	төкерергә	төкөрөү	тюкюрюрге	түкiру	түкүрүү	tuplamoq	tükürmek	tüýkürmek	tüpürmək	tükürmek	tükürmek
97	to vomit	хăсма	хотуолат	кузар	хузарға	кус	костырырга	ҡоҫоу	къусаргъа	құсу	кусуу	qusmoq	qusmak	gusmak	qusmaq	kusmak	qusmaq
98	to blow (as wind)	вĕрме	үр	үрер (with mouth) ; хадыыр (wind)	ӱрерғе (wind)  ; ӱбӱрерғе	ӱр, сок	өрергә	өрөү	урургъа	үру, үрлеу	үйлөө (lips) , согуу, уруу (wind)	esmoq	esmek	üflemek, öwüsmek	üfürmək	esmek (wind) , üfürmek (mouth)	esmek (wind) , üfürmek (mouth)
99	to breathe	сывлама	тыын	тынар	тынарға	тын, тынарга	суларга, тын алга	тын алыу	солургъа	дем алу	дем алуу	nafas olmoq, dam chiqalmoq	nepes alamaq	dem almak	nəfəs almaq	solumak, dinlenmek (have a rest, draw breath)	nefes almak
100	to laugh	кулма	күл	каттырар	хатхырарга, кӱлерге	каткыр	көлергә	көлөү	кюлюрге	күлу	күлүү, каткыруу	kulmoq	külmek	gülmek	gülmək	gülmek	külmek
101	to see	курма	көр	көөр	кöрерге	кöр	күрергә	күреү	кёрюрге	көру	көрүү	koʻrmoq	körmek	görmek	görmək	görmek	körmek
102	to hear	илтме	иһит	дыңнаар	истерге	ук	ишетергә	ишетеү	эшитирге	есту	угуу, эшитүү	eshitmoq	anglimaq	eşitmek	eşitmək	işitmek, duymak	eşitmek
103	to know (a fact)	пĕлме	бил	билир	пiлерге	бил	белергә	белеү	билирге	бiлу	билүү	bilmoq	bilmek	bilmek	bilmək	bilmek	bilmek
104	to think	шухăшлама; шутлама (opine)	санаа	бодаар; боданыр сагышсыраар (worry, think)	сағынарға	санан	уйларга	уйлау	сагъыш этерге	ойлау	ойлоо	oʻylamoq	oylimaq, pikir qilmaq	pikir etmek, saýmak, üýtmek	düşünmək	düşünmek; sanmak (suppose, opine)	tüşünmek
105	to smell (sense odor)	шăшлама (give off smell)	сыттаа (give off smell)	чыттаар (give off smell)	чыстанарға (give off smell)	[[]]	иснәргә	еҫкәү	ийискерге (sniff, sense)	иiскеу (sniff)	жыттоо, искөө (sniff), жыт алуу (to sense), искоо (literary)	isqamoq (sniff)	purimaq (sniff, smell)	ysgamak (sniff)	iyləmək, qoxlamaq, qoxumaq	kokmak (give off smell), koklamak (to sniff, sense)	qoqlamaq
106	to fear	хăрама	куттан	коргар	хорығарға	коркы	куркырга	ҡурҡыу	къоркъаргъа	қорқу	коркуу	qoʻrqmoq	qorqmaq	gorkmak, eýmenmek	qorxmaq	korkmak	qorqmaq
107	to sleep	çывăрма	утуй	удуур	узирға	уйукта	йокларга	йоҡлау	джукъларгъа	ұйықтау	уктоо	uxlamoq	uxlimaq	uklamak	yatmaq	uyumak	yuqlamaq
108	to live	пурăнма	олор, сырыт	чурттаар	чуртирға	jӱр,jes	яшәргә	йәшәү	джашаргъа	жасау	жашоо	yashamoq	yashimaq	ýaşamak	yaşamaq	yaşamak	yaşamaq
109	to die	вилме	өл	өлүр	öлерге	öл	үләргә	үлеү	ёлюрге	өлу	өлүү	oʻlmoq	ölmek	ölmek	ölmək	ölmek	ölmek
110	to kill	вĕлерме	өлөр	өлүрер	öдiрерге	öлтӱр	үтерергә	үлтереү	ёлтюрюрге	өлтiру	өлтүрүү	oʻldirmoq	öltürmek	öldürmek	öldürmək	öldürmek	öldürmek
111	to fight	çапăçма	охсус, туһун, кыргыс, сэриилэс	демисежир, чаалажар, дайылдажыр	кӱрезерге, харбазарға; чаалазарға (war)	тартыжар, кӱрежер; jуулажар (war)	сугышырга	һуғышыу	тюйюшюрге, джагъалашыргъа, кюреширге; уруш этерге (war)	соғысу, ұрысу	согушуу, урушуу	urushmoq (at home) , qurashmoq (war)	soqushmaq, urushmaq	uruşmak (war) , söweşmek, göreşmek (wrestle) ,	vuruşmaq, savaşmaq, döyüşmək	dövüşmek, savaşmak, (to battle) güreşmek (to wrestle)	dögüşmek
112	to hunt (transitive)	тытма çӳре	бултаа	аңнаар, аңныыр	ацнирға	анда,añuulaa	ауларга	аулау	ууларгъа, уугъа барыргъа	аулау	аң уулоо	ovlamoq	owlimaq	awlamak	ovlamaq	avlamak	avlamaq
113	to hit	çапма, шаккама	оҕус, сырбат	кагар, согар, шанчар	cабарға, теерге, урунарға	сок	сугарга, бәрергә	һуғыу	урургъа	ұру, соғу	уруу, согуу	urmoq	urmaq	patlamak; urmak (beat)	vurmaq	vurmak; çarpmak, sokmak (to sting)	urmaq
114	to cut	касма	кыс, быс	кезер	кизерге	кес	кисәргә	киҫеү	кесерге	кесу	кесүү	kesmoq	kesmek	kesmek	kəsmək	kesmek, biçmek	kesmek
115	to split	пайлама, уйăрма	хайыт	чарар, оондактаар;	чарарға, оодарға (wood)	оот, jар	ярырга	ярыу	джарыргъа	жару	бөлүү, ажыратуу	yormoq	yarmaq	ýarylmak	yarmaq	bölmek, yarmak	yarmaq
116	to stab (or stick)	чикме, тирме	батары саай	бижектээр, шанчар, шиштээр	сазарға	сай, сайар,çïnçe	чәнчергә	сәнсеү, ҡаҙау	чанчыргъа, сугъаргъа	сұғу, қадау, шаншу	саюу, матыруу	sanchmoq, tiqmoq	tiqmaq, sanjimaq, pichaqlimaq	pyçaklamak, naýzalamak	sancmaq, batırmaq, soxmaq	bıçaklamak, batırmak, sancı (pain)	soqmaq
117	to scratch (a cat)	чăрмалама, черме, шăйăрма	хайы тарт, тыҥырахтаа	дырбактаар	тырбахтирға	тырма	тырнарга	тырнау	тырнаргъа	тырнау	тырмоо	tirnamoq	tirnaqlimaq	dyrnaçaklamak	cızmaq, dırnaqlamaq	tırmalamak, çizmek (scratch, draw)	tırnamaq
118	to dig	алтма, чавма, чакалама, чавалама, чавса кăларма	хас	казар	хазарға	кас	казырга	ҡаҙыу	къазаргъа	қазу	казуу	qazimoq	kolimaq; qazmaq	gazmak	qazmaq	kazmak	qazmaq
119	to swim	ишме	уһун, харбаа (Even?)	эштир	чӱзерге	эжин,jüsü	йөзәргә	йөҙөү	джюзерге	жүзу	сүзүү	suzmoq	(su) üzmek	ýüzmek	üzmək	yüzmek, süzülmek (glide)	yaldamaq
120	to fly	вĕçме	көт	ужар	учугарға	уч	очарга	осоу	учаргъа	ұшу	учуу	uchmoq	uchmaq	uçmak	uçmaq	uçmak	uçmaq
121	to walk	утма, çӳреме	бар, хаамп	баар; чоруур (go)	парарға, чöрерге	бар	барырга, йөрергә, атлау (stride)	атлау	барыргъа, джюрюрге	бару, жүру	баcуу, жүрүү	yurmoq, bormoq, kezmoq	barmaq, yürmek	ýöremek, barmak	gəzmək, yerimək	yürümek, varmak, (reach, arrive) basmak (to step)	yürmek
122	to come	килме, пыма	кэл	келир	килерге	кел	килергә	килеү	келирге	келу	келүү	kelmoq	kelmek	gelmek	gəlmək	gelmek	kelmek
123	to lie (as on one's side)	выртма	сыт	чыдар	чадарға	jaт, jиадып jaт	ятарга	ятыу	джатаргъа	жату	жатуу	yotmoq	yatmaq	ýatmak, uzanmak	uzanmaq, yatmaq	yatmak, uzanmak	yatmaq, uzanmaq
124	to sit	ларма	олор	олурар	одырарға	отур	утырырга	ултырыу	олтурургъа	отыру	отуруу	oʻtirmoq	oltarmaq	oturmak	oturmaq	oturmak	oturmaq
125	to stand	тăма	тур	турар	турарға	тур	торырга	тороу	сирелирге, сюелирге	тұру	туруу	turmoq	turmaq	durmak	durmaq	durmak	turmaq
126	to turn (change direction)	пăрма, çавăрма	эргит, эрий	ээр, эргилдирер	айлан(дыр)арға, айландыры бызарға	бурыл	борырга	боролоу	бурургъа	бұру, бұрылу	буруу, бурулуу	burmoq	burimaq	dönmek	dönmək	dönmek, burmak (to twist)	burulmaq
127	to fall (as in drop)	тӳнме, такăнма; ӳкме	түс	дүжер	тӱзерге	тюш, дьыгыл	төшәргә, егылырга	төшөү	тюшерге	жауу, жығылу, құлау	жыгылуу, түшүү	tushmoq, yiqilmoq	jiqilmaq,chüshmek	ýykylmak	düşmək	düşmek, yıkılmak (collapse)	tüşmek
128	to give	пама	биэр	бээр	пирерге	бер	бирергә	биреү	берирге	беру	берүү	bermoq	bermek	bermek	vermək	vermek	bermek
129	to hold (in one's hand)	тытма	тут	тудар	тударға	тут	тотарга	тотоу	тутаргъа	тұту, ұстау	кармоо, тутуу	tutmoq	tutmaq	tutmak	tutmaq	tutmak	tutmaq
130	to squeeze	хĕсме, чăмăртама, хĕстерме, пăчăртама	ык	кызар	хызарға	сыгар, кыза тудар	кысарга	ҡыҫыу	къысаргъа	қысуу	сыгуу	siqmoq, qismoq	siqmaq, qismaq	sykmak	sıxmaq	sıkmak, kısmak (throttle, choke)	sıqmaq
131	to rub	сăтăрма, сĕрме	сот (eyes) ; аал	дүрбүүр, өгээр	чызарға	дьыжип сыймаар	ышкырга, уарга (eyes)	ышҡыу	ышыргъа	ысқылау	сүртүү, сүйкөө, ушалоо	ishqalamoq; surtmoq (as cream)	sürkimek, ugulumaq	oýkamak, sürtenmek	sürtmək	ovmak, sürtmek	sürtmek
132	to wash	çума	сууй	чуур	чуурға	jун	юарга	йыуыу	джууаргъа	жуу	жуу	yuvmoq	juymaq	ýuwmak	yumaq	yıkamak, yumak (dialectal)	yuvmaq
133	to wipe	шăлма	сот	чодар; аштаар (clean up)	чызарға	арлаар, арчып турар	сөртергә	һөртөү	сюртерге	сүрту	аарчуу, сүртүү	artmoq	sürtmek, éritmaq	süpürmek	silmək	silmek, süpürmek (sweep), sürtmek (rub)	silmek
134	to pull	туртма; сĕтĕрме (drag)	тарт	тыртар	сöртирге, тартарға	тарт, чире, чöй	тартырга	тартыу	тартаргъа, тартыргъа	тарту	тартуу, чоюу	choʻzmoq, tortmoq	tartmaq	dartmak, çekmek	çəkmək	çekmek, tartmak (to weigh)	çekmek
135	to push	тĕкме, тĕртме	үт, ас	идер	iдерге, сазарға	етер]	этәргә	этеү	теберирге, тюртерге	итеру, түрту	түртүү	itarmoq, turtmoq	ishtermek	itmek	itələmək	itmek, tepmek (kick)	itemek
136	to throw	ывăтма, пăрахма	бырах; кэбис; тамнаа (cast)	октаар, дажаар	тастирға, силерге	ташта	ташларга	ташлау	атаргъа	тастау	ыргытуу, таштоо	otmoq (stone) ; tashlamoq (dice)	tashlimaq, atmaq	atmak	atmaq	atmak, bırakmak (to let go)	atmaq
137	to tie	кăкарма, çыхма, сыпма	баай	баглаар	палғирға	буулаа	бәйләргә	бәйләү	байларгъа	байлау	байлоо	bogʻlamoq	baghlimaq	baglamak	bağlamaq	bağlamak	bağlamaq
138	to sew	çĕлеме; тĕрлеме (knit)	тик	даараар	тiгерге	кöктö, шиде,tége	тегәргә	тегеү	тигерге	тiгу	тигүү	tikmoq	tikmek	tikmek	tikmək	dikmek	tikmek
139	to count	шутлама	аах, ахсаанна аах	санаар	санирға	тооло, чотто	санарга	һанау	санаргъа	санау, есептеу	саноо, эсептөө	sanamoq	sanimaq	sanamak	saymaq	saymak	saymaq
140	to say	теме; калама	эт, диэ	чугаалар, сөглээр, дээр	чоохтирға, чохтанарға	айт	әйтергә	әйтеү	айтыргъа, дерге	айту, деу	айтуу, деш	aytmoq; demoq (pronounce)	démek, éytmaq	diýmek	demək	demek, söylemek	demek
141	to sing	юрлама	ыллаа	ырлаар	ырлирға, сарнирға	кожондо, сарында	җырларга	йырлау	джырларгъа	жырлау, ән айту	ырдоо	ashula aytmoq, kuylamoq	naxsha étmaq, sayrimaq	saýramak	oxumaq	söylemek, ötmek (for birds)	yırlamaq
142	to play	выльама	оонньоо	ойнаар	ойнирға	ойно	уйнарга	уйнау	ойнаргъа	ойнау	ойноо	oʻynamoq	oynimaq	oýnamak	oynamaq	oynamak	oynamaq
143	to float	ишме (?)	уһун (as of wood)	салдаар	чӱзерге, ағарға	јӱс	йөзәргә	йөҙөү	джюзерге	жүзу	калкуу, cүзүү	suzmoq	lepildimek, leylimek, üzmek	ýüzmek	üzmək	yüzmek, süzülmek (glide in water or air)
144	to flow	юхма	сүүр	агар (river) ; төктүр (tears)	ағарға	ак	агарга	ағыу	агъаргъа	ағу	агуу	oqmoq	aqmaq	akmak	axmaq	akmak	aqmaq
145	to freeze	шăнма	тоҥ	доңар	тоорға	чарча, тон	өшергә, туңырга	өшөү	юшюрге, бузларгъа	үсу, тоңу	тоңуу (with ice) , үшүү (feel cold)	muzlamoq, toʻngmoq	tonglimaq	şatlamak, doňdurmak	donmaq	donmak, üşümek (feel cold)	buzlanmaq
146	to swell	шыçма	иһэн таҕыс, ис, көбеө	ыжар, дөртеер, хапыяр (face)	сiзерге, кöберге	сеш	шешәргә	шешеү	кёберге	iсiп-кебу, iсiну	шишүү, көбүү	shishmoq	qaparmaq	çişmek	şişmək	şişmek, kabarmak, köpürmek (to foam, bubble)	şişmek
147	sun	хĕвел	күн	хүн	кӱн	кӱн	кояш	ҡояш	кюн	күн	күн	quyosh, kun	kün	gün	gün, günəş	güneş, gün (day)	küneş
148	moon	уйăх	ый	ай	ай	ай	ай	ай	ай	ай	ай	oy	ay	aý	ay	ay	ay
149	star	çăлтăр	сулус	сылдыс	чылтыс	jылтыс	йолдыз	йондоҙ	джулдуз	жұлдыз	жылдыз	yulduz	yultuz	ýyldyz	ulduz	yıldız	yıldız
150	water	шыв	уу	суг	суғ	суу	су	һыу	суу	су	суу	suv	su	suw	su	su	suv
151	rain	çумăр	ардах	чаъс	наңмыр	jaaш, jaнмыр	яңгыр	ямгыр	джангур	жаңбыр, жауын	жамгыр, жаан	yomgʻir	yamghur	ýağış	yağış	yağmur	yağmur
152	river	çырма, шыв, юханшыв	өрүс	хем	суғ	суу	елга	йылға	cуу, къобан (Karachay) , черек (Balkar)	өзен	дарыя, өзөн	daryo	deriya	derýa	çay	ırmak	özen, neer
153	lake	кӳлĕ	күөл	хөл	кöл	кöл	күл	күл	кёл	көл	көл	koʻl	köl	köl	göl	göl	göl
154	sea (as in ocean)	тинĕс	муора (Rus.) , байҕал	далай (Mong.)	талай (Mong.)	талай,teñis (Mong.)	диңгез	диңгеҙ	тенгиз	теңiз	деңиз	dengiz	déngiz	deňiz	dəniz	deniz	deñiz
155	salt	тăвар	туус	дус	тус	тус	тоз	тоҙ	туз	тұз	туз	tuz	tuz	duz	duz	tuz	tuz
156	stone	чул	таас	даш	тас	таш	таш	таш	таш	тас	таш	tosh	tash	daş	daş	taş	taş
157	sand	хăйăр	кумах	кум; элезин (Mong)	хум	кумак, сай	ком	ҡом	къум, юзмез (Balkar)	құм	кум	qum	qum	gum; çäge	qum	kum	qum
158	dust	тусан	быыл (Rus.)	доозун	тозын	тоозыны	тузан	саң, туҙан	букъу	тозан, шаң	чаң, тоз	chang	[[]]	çaň, toz, tozan	toz	toz	toz
159	earth (as in soil)	çĕр, тăпра	cир, буор (soil)	довурак, хөрзүн	тобырах, чир	тобрак	җир, туфрак	тупраҡ	топуракъ	топырақ	топурак	tuproq	topa	toprak	torpaq	toprak, yer (ground)	topraq
160	cloud	пĕлĕт	былыт	булут	пулут	булут	болыт	болот	булут	бұлт	булут	bulut	bulut	bulut	bulud	bulut	bulut
161	fog	тĕтре	туман	туман	тубан	туман	томан	томан	тубан, туман	тұман	туман	tuman	tuman	duman	duman	sis; duman (smoke)	tuman
162	sky	тӳпе	халлаан	дээр	тигiр	тенери	күк	күк	кёк	көк; аспан (Pers.)	көк; асман (Pers.)	koʻk; osmon (Pers.)	kök; asman (Pers.)	gök, asman	göy	gök, tepe (peak, top)	kök
163	wind (as in breeze)	çил	тыал	хат (Tung.) , салгын	чил	салкын, [jel]]	җил	ел	джел	жел	шамал, жел	yel	selkin, shamal	ýel	külək, yel	yel	yel
164	snow	юр	хаар	хар	хар	кар	кар	ҡар	къар	қар	кар	qor	qar	gar	qar	kar	qar
165	ice	пăр	муус	дош	пус	тош,бос	боз	боҙ	буз	мұз	муз	muz	muz	buz	buz	buz	buz
166	smoke	тĕтĕм	буруо	ыш	тӱдӱн, ыс	ыш	төтен	төтөн	тютюн	түтiн	түтүн	tutun	tütün	tüsse	tüstü	duman, is (black smoke, soot), tütün (tobacco)	tütün
167	fire	вут	уот	от	от	от	ут	ут	от	от	от	olov, oʻt	ot	ot	od	ateş, (Pers.?) od	ateş, ot
168	ash	кĕл	күл	хүл	кӱл	кӱл, öлöн	көл	көл	кюл	күл	күл	kul	kül	kül	kül	kül	kül
169	to burn (intransitive)	çунма	умай (intr.) ; умат, уотта (tr.)	кывар, өрттенир	кöйерғе	кӱй, кӱйер, жаҥак	янарга	яныу	джанаргъа	жану	күйгүзүү, өртөө	yonmoq	köymek, yanmaq	ötmek, otlamak; ýanmak	yanmaq	yanmak	yanmaq
170	road	çул	суол	орук	чол	jол	юл	юл	джол	жол	жол	yoʻl	yol	ýol	yol	yol	yol
171	mountain	ту	хайа (Tung.)	даг	тағ	тыы, кыр	тау	тау	тау	тау	тоо	togʻ	tagh	dag	dağ	dağ	dağ
172	red	хĕрлĕ	кыһыл	кызыл	хызыл	кызыл	кызыл	ҡыҙыл	къызыл	қызыл	кызыл	qizil	qizil	gyzyl	qırmızı, al	kızıl, kırmızı (Ar.)	qırmızı, qızıl
173	green	симĕс, ешĕл	күөх	ногаан (Mong.)	(от) кöк, ноған, чазыл	jaжыл	яшел	йәшел	джашил	жасыл	жашыл	yashil	yéshil	ýaşyl	yaşıl	yeşil	yeşil
174	yellow	сарă	араҕас, саһархай	сарыг	сарығ	сары	сары	һары	сары	сары	сары	sariq	sériq	sary	sarı	sarı	sarı
175	white	шурă	үрүҥ, маҕан	ак	ах	ак	ак	аҡ	акъ	ақ	ак	oq	aq	ak	ağ	ak	beyaz, aq
176	black	хура	хара	кара	хара	кара	кара	ҡара	къара	қара	кара	qora, siyoh	qara, siya reng	gara	qara	kara	qara, siya
177	night	каç	түүн	дүн	тӱн, хараа	тӱн	төн	төн	кече	түн	түн	tun; kecha (evening)	tün; kech (evening)	gije	gecə	gece, dün (yesterday)	gece
178	day (daytime)	кун	күнүс	хүн	кӱн	кӱн	көн	көн	кюн	күн	күн	kun	kün	gün	gün	gündüz, gün (day)	kün
179	year	çул	сыл, дьыл	чыл	чыл	jыл	ел	йыл	джыл	жыл	жыл	yil	yil	ýyl	il	yıl	yıl, sene
180	warm (as in weather)	ăшă	сылаас	чылыг	чылығ	jылу	җылы	йылы	джылы	жылы	жылуу	iliq	ilman	ýyly	ılıq	ılık	issi
181	cold (as in weather)	сивĕ	мүлүүн; тымныы	соок	соох	соок	салкын, суык	һыуыҡ	сууукъ	суық	суук	sovuq	soghuq	sowuk	soyuq	soğuk	suvuq
182	full	тулли	толору	долу	толдыра	толо	тулы	тулы	толу	толы	толук, толтура	toʻq, toʻla	toluq	doly; dok (satisfied)	dolu	dolu; tok (satisfied)	tolu
183	new	çĕнĕ	саҥа	чаа	наа	jaны	яңа	яңы	джангы	жаңа	жаңы	yangi	yéngi	täze (Pers.)	yeni, təzə	yeni	yañı
184	old	кивĕ; ватă (person)	эргэ; кырдьаҕас (person)	эрги; кырган (person)	иргi; кирі (person)	эски; карган (person)	иске, карт (person)	иҫке, ҡарт (person)	эски (thing) ; къарт (person)	ескi; қарт, кәрі (person)	эски; кары (people)	eski; qari	eski; qeri	köne (things) , garry (people)	köhnə, əski; (people) yaşlı, qoca	eski, yaşlı (aged) , kart	eski, qart
185	good	лайăх	үчүгэй, үтүө	эки	чахсы	jaкшы	яхшы	яҡшы	иги	жақсы	жакшы	yaxshi	yaxshi	ýagşy, gowy	yaxşı	iyi, yakış- (to suit) , yakışık (suiting, good)	yahşı, eyi
186	bad	япăх, начар	куһаҕан, дьаабы	бaк, багай	хомай, чабал	jaман, комой	начар	насар, яман	аман	нашар, жаман	жаман,начар	yomon	yaman	(er)bet; pis; ýaman (badly)	pis, yaman	kötü, yaman	yaramay, yaman
187	rotten (as, a log)	çĕрĕк	сытыйбыт	ирик, чыдыг	чызығ, чызаан (fruit) ; iрiк (wood)	чирик, калган	черек	серек	чириген, чирик	шiрiк	чирик	chirik	chürük, chirigen	çüýrük	çürük	çürük	çürük
188	dirty	пыльчăклă, варланчăк, хура	кирдээх, бадараан	хирлиг, боктуг	кiрлiг, пуртах	кирлӱ	пычрак, керле	бысраҡ	кир, кирли	кiр, батпақты,	кир	kir	kir; paskina;	kirli, hapa	çirkli, kirli	kirli	kirli
189	straight	тӳрĕ	көнө	дорт, хөнү	кöнi	тӱс, чике	туры	тура	тюз	түзу	түз	toʻgʻri; tik (adv.)	tüz, udul	göni; dogry	düz	düz, doğru	tüz
190	round	çаврака	төгүрүк	төгерик, тырыкы	тоғылах, тегiлек, терпек	болчок, тегерик	түгәрәк, йомры	йоморо, түңәрәк	тёгерек	домалақ, дөңгелек, жұмыр	тегерек, тоголок, жумуру	dumaloq; yumaloq (sphere)	domlaq, yumilaq	togalak, öwre	yumru	yuvarlak; top, tekerlek (wheel)	tögerek
191	sharp (as a knife)	çивĕч, вичкĕн	сытыы	чидиг, өткүр	чiтiг	курч	үткен	үткер	джити	өткiр	курч, өткүр	oʻtkir	keskin, ökür, ittik	ýiti; ötgür	iti	keskin, sivri	keskin
192	dull (as a knife)	мăка	сыппах	дөгей, шапты; мугур	омас	моко	үтмәс	үтмәҫ	дуппукъ (Karachay) , гумух (Balkar)	өтпеc, өтпес, дөкір	мокок, өтпөгөн	oʻtmas	ötmes	kütek	küt	kör (Pers.)	toqal
193	smooth	яка, такăр, тӳрĕ	дэхси, кылааккай	дески, тас	тӱс	килен, тӱс,tegis	шома; тигес	шыма	сыйдам	тегiс	тегиз, текши	tekis, silliq	siliq, tékis	tekiz	hamar, düz	düz	tegiz
194	wet	йĕпе, нӳрĕ, исленчĕк	инчэҕэй, уулаах, сииктээх	өл, шык, мөөн, шал	öл	ӱлӱш, чыкту,dimluu	юеш, дымлы	дымлы	мылы, джибиген	ылғал, дымқыл (moist)	ным, нымдуу	hoʻl, nam	höl, nem	çygly; öl (damp, wet)	nəm, yaş, islaq	ıslak, yaş	dım
195	dry (adjective)	типĕ, хăрăк	кураанах	кургаг	хуруғ	кургак	коры	ҡоро	къургъакъ	құрғақ	кургак	quruq, qurgʻoq	quruq	qury	quru	kuru	quru
196	right (correct)	тĕрĕс	сөп, сөптөөх, таба	шын, ылаптыг	сын, орта	чын,toroo	дөрес, туры	дөрөҫ	тюз	дұрыс, тура	туура	toʻgʻri	toghra	dogry	düzgün, doğru	doğru	doğru
197	near	çывăх	чугас	чоок	чағын	jуук,jaqïn	якын	яҡын	джууукъ	жақын	жакын	yaqin	yéqin	ýakyn	yaxın	yakın	yaqın
198	far	инçе	ыраах	ырак	ырах	узак, ыраак	ерак	алыҫ, йыраҡ	узакъ	алыс	алыс, ыраак	uzoq, olis (distant)	yiraq	uzak, alyş	uzaq	uzak, ırak	uzaq
199	right (side)	сылтăм	уҥа	оң	оң	он’	уң	уң	онг	оң	оң	oʻng	ong	sag	sağ	sağ	oñ, sağ
200	left (side)	сулахай	хаҥас	солагай	сол	сол	сул	һул	сол	сол	сол	chap	sol	çep	sol	sol	sol
201	at	-ра/-ре, -та/-те	-га/-ҕа	-да, -де, -та, -те	-да, -де, -та, -те	-де, -те	-да/-дә, өстендә		-да/-де	-да/-де, астында	-да, -до, -де, -дө	-da	[[]]	[[]]	-da/-də	-da/-de, -ta/-te	-da/de, -ta/te
202	in	-ра/-ре, -та/-те	иһигэр	-да, -де, -та, -те, иштинде	-да, -де, -та, -те	-де, -те	-да/-дә, эчендә	-да	-да/-де	-да/-де, iшiнде	ичинде, -да, -до, -де, -дө	-da	[[]]	[[]]	-da/-də	içinde, -da/-de, -ta/-te	-da/-de, -ta/-te
203	with (accompanying)	-па/-пе	кытары	-биле, -биле кады/катай	[[]]	-ту, -ду,meŷen	белəн	-менән	бла	-мен, -менен	менен, бирге	bilan	[[]]	bilen	ilə, -la/-lə	ile, -la/-le	-nen, ile
204	and	тата, та, те, -па/-пе	уонна	биле, болгаш, база	даа, таа	jaña	да/дә, һәм	һәм	бла, да, эм, эмда	және	жана	va	[[]]	we	və, da/də	ile, ve (Ar.)	ve
205	if	-сан/-сен, енчен, эхер	буоллаҕына, өскө	-за/-са, -зе/-се, болза, бир эвес (conj.)	[[]]	-ca/-ce	-са/-сә, әгәр	әгәр	эсе	-са/-се, егер	-са/-се/-со/-сө, эгер	agar	[[]]	eger	əgər	-sa/-se, ise	eger
206	because	мĕншĕн тесен	ол иһин	чүге дээрге, ооңужун	[[]]	öçün	чөнки	сөнки	ючюн	өйткенi	анткени	chunki	[[]]	çünki	çünki	yüzünden, dolayı, ötürü, için, çünkü (Pers.)	çünki
207	name	ят	аат	ат	ат	ат	исем, ат	исем	ат	ат, есiм	ат, ысым	ism, nom, ot	[[]]	at	ad	ad	ad, isim